Dirilişe Mahsus Eksapostilaria İlahileri ve 11 sabah İlahisi

(Eotina idiomela ilahileri)

Sabah (Eotina İdiomela) İlâhîleri Kral Âlim Leon’un,

Eksapostilaria İlâhîleri ise oğlu

Kral Konstantinos’un Eserleridir.

(Aşağıdaki ilâhîler Pazar günlerinin seher vaktinde okunan Kutsal İncil’in âyetlerinden esinlenmiştir). Her Eksapostilarion İlâhîsinden önce aşağıdaki Mezmur’u 2. Makamda okuruz:

Allahımız Rab kutsaldır[1] (3 defa).

Allahımız Rab’bi yüceltin, ve ayaklarının basamağında secde kılın. Çünkü O kutsaldır.[2]

EKSAPOSTİLARİON.

(Matta 28:16-20)

Öğrenciler’le berâber Celile dağına gelelim ve gökte ve yeryüzünde hâkimiyeti aldığını söyleyen Mesih’i îmanla görelim. Peder, Oğul ve Kutsal Ruh’un adına bütün milletleri vaftiz etmeyi (onlara) nasıl öğrettiğini ve dünyanın sonuna dek Sırdaşlarıy’la (Öğrencileri’yle) berâber olacağını nasıl vâdettiğini öğrenelim.

Theotokion.

Ey Allahdoğuran Bâkire, dediği gibi[3] üçüncü gün[4] mezardan dirilmiş olan Mesih’i gördüğün için Öğrenciler’le berâber seviniyordun. Kendisi onlara görünüp daha üstün olanları öğretti ve gösterdi ve Peder, Oğul ve (Kutsal) Ruh’un adıyla vaftiz etmelerini buyurdu. Öyle ki, bizler O’nun dirilişine îman edelim ve seni, ey Bâkire, yüceltelim.

EOTİNON. 1. Makamda.

Dağdaki yerden (gökyüzüne) yükselişine yetişmek için acele eden Öğrenciler’e Rab göründü. Onlar ise O’na secde edip ve her yerde (gökte ve yeryüzünde) Ο’na verilmiş olan hâkimiyeti öğrenip, ölülerden dirilişini ve göklere tekrar dönüşünü bütün dünyaya vâzetmeye (duyurmaya) gönderildiler. Canlarımızın Kurtarıcısı, yalan söylemeyen[5] Mesih Allah da, dünyanın sonuna dek onlarla berâber olacağını onlara vâdetti.

EKSAPOSTİLARİON.

(Markos 16:1-8)

Hoş kokulu yağı taşıyan Kadınlar, mezarın taşını yuvarlanmış gördüklerinde sevindiler. Çünkü mezarda oturan Genc’i gördüler. O da onlara şunları söyledi, ‟İşte, Mesih dirildi. Petros’a ve Öğrenciler’e şöyle deyin. Celile dağına varın, siz dostlarına[6] önceden bildirdiği gibi orada size görünecektir”.

Theotokion.

Ey Mesih, Bâkire’nin sana hâmile kalışından önce Melek ona selâmı iletmişti, bu defa ise Melek mezarının taşını yuvarladı. Biri keder yerine tâbir edilemez sevincin alâmetini duyurmuştu, diğeri ise ölüm yerine hayatın bağışçısı olan seni vâzetti ve yüceltti, Kadınlar’a ve Sırdaşlar’a (Öğrenciler’e) dirilişi bildirdi.

EOTİNON. 2. Makamda.

Meryem’le birlikte olan Kadınlar hoş kokulu yağlarla (mezara) geldiklerinde, arzu ettikleri şeye[7] nasıl erişeceklerini merak ederken, mezarın taşını yuvarlanmış buldular ve canlarındaki telâşı yatıştıran bir ilâhî Genç gördüler. O ise onlara şöyle dedi, ‟Rab İsa dirildi. Bunun için vâiz Öğrencilerine Celile’ye çabuk gitmelerini ve orada O’nu, hayat veren Rab olduğundan dolayı, ölülerden dirilmiş olarak göreceklerini duyurun”.

EKSAPOSTİLARİON.

(Markos 16:9-20)

Hiç kimse Mesih’in dirildiğine îmansızlık etmesin. Çünkü önce (Mecdelli) Meryem’e belirdi, sonra kıra gidenlere göründü. Ardından sofrada otururlarken On bir Sırdaş’a gözüktü ve onları vaftiz etmeleri için gönderip kendisi daha önce inmiş olduğu göklere yükseldi. (Onların) Vaazlarını çok sayıda alâmetlerle doğruladı.

Theotokion.

Gerdek odasından çıkan güvey misâli, mezardan bugün doğmuş olan Güneş, sen (ey Mesih), ölüler diyârını yendin ve ölümü etkisiz kıldın. Seni doğuranın şefâatleriyle nuru bize gönder, yürekleri ve canları nurlandıran nuru, hepimizin senin buyruklarının ve selametinin yollarında yürümemiz için yol gösteren nuru.

EOTİNON. 3. Makamda.

Mecdeli Meryem, Kurtarıcı’nın ölülerden dirilişini ve görülmesini müjdelediğinde, Öğrenciler îman etmedikleri için, yüreklerinin katılıklarından ötürü (İsa tarafından) azarlandılar. Ancak alâmet ve mûcizeleri silâh olarak kuşandıklarında (İsa tarafından İncil’i bütün dünyaya) vâzetmek üzere gönderildiler. Sen de, ya Rab, ezelî nur olan Peder’e yükseldin. Onlar ise mûcizelerle doğrulanan Kelâm’ı her yerde vâzettiler. Onların (Öğrenciler’in vaazı) vâsıtasıyla nurlanmış olan bizler, bundan ötürü senin ölülerden dirilişini yüceltiriz, ey insansever Rab.

EKSAPOSTİLARİON.

(Luka 24:1-12)

Hayatı kabul etmiş olan mezarda, yüzlerini yere eğmiş halde hoş kokulu yağı taşıyan Kadınlar’ın yanında belirmiş ve şimşek gibi parıldayan giysilere bürünmüş olan iki kişiyi, erdemlerle parıldayıp (mânevî gözlerle) görelim. Gökyüzüne hükmedenin[8] dirilişini öğrenelim, Petros’la berâber mezara doğru, Hayat’a[9] koşalım ve vuku bulana hayret edip (dirilmiş olan) Mesih’i görmek için orada kalalım.

Theotokion.

Ya Rab, sen (Kadınlar’a) ‟Selâm!” dediğinde İlk Ataların (Âdem ile Havva’nın) kederini, dirilişinin dünyaya verdiği sevinçle değiştirdin. Ey Hayat Veren, yürekleri nurlandıran, merhametinin nuru olan dirilişinin nurunu, seni doğurmuş olan Anan’ın vâsıtasıyla gönder ki sana şöyle haykırabilelim, ‟Ey insansever, Allah ve insan olan, dirilişine izzet olsun”.

EOTİNON. 4. Makamda.

Ey Mesih, seher vakti Kadınlar mezarına geldiler, ancak arzuladıkları cesedini bulamadılar. Bu yüzden şaşırmış olan Kadınlar’a, şimşek gibi parıldayan giysilere bürünmüş Melekler görünerek (onlara) şöyle dediler, ‟Diri olanı niçin ölüler arasında arıyorsunuz? (O) Önceden bildirdiği gibi dirildi. Neden sözlerini unutuyorsunuz?” Kadınlar da onlarla (Meleklerle) iknâ olup görmüş olduklarını duyurdular. Fakat Öğrenciler hâlâ o kadar uyuşmuşlardı ki bu müjdeli haberler onlara saçma geldi. Ancak Petros (mezara) koştu ve (mezarı boş) gördüğünde senin hârikalarını içinden yüceltti.

EKSAPOSTİLARİON.

(Luka 24:12-35)

Hayat ve yol olan Mesih,[10] ölülerden dirilişinden sonra, Kleopas ve Luka’yla berâber yürüdü ve Emmaus’ta ekmeği böldüğünde onlar tarafından tanındı. Onlarla yolda konuşurken ve katlanmış olduğu cefâları kutsal Yazılar’la tefsir ederken (iki Öğrenci’nin) canları ve yürekleri yanıyordu. Biz de onlarla berâber şöyle haykıralım, ‟O dirildi ve Petros’a da göründü”.

Theotokion.

Ey Yaradanım, sınırsız merhametine ilâhîler okurum, çünkü ölümlülerin (günahtan) zarar görmüş olan tabiatını giyinmek ve kurtarmak için kendini alçaltın. Ey tamâmen şefkatli Efendi, seni doğurmuş olanın şefâatleriyle beni kurtarmak istediğinden dolayı, Allah olduğun halde, Allah’ın pak evlâdından (Bâkire’den), benim insânî tabiatımda doğmaya ve ölüler diyârına kadar inmeye tahammül ettin.

EOTİNON. 1. Yan Makamda.

Hükümlerin ne kadar hikmetlidir, ey Mesih! Nasıl yalnız keten bezleriyle Petros’a dirilişini bildirdin? (Diğer taraftan ise) Luka ve Kleopas’la berâber yürürken nasıl konuşuyor ve konuşurken de (onlara) kendini hemen göstermedin? Bu yüzden sanki Yeruşalim’de bulunup oradaki kararları bilmeyen tek yabancı senmişsin diye onlar sana sitem ettiler. Ancak her şeyi mahlûkunun menfaati için tasarlayan ve seninle ilgili olan peygamberlik sözlerini onlara açıklamış olan Rab, ekmeği mübârek kıldığında, bu vakadan önce bile seni tanımak için yürekleri yanmış olan onlar tarafından tanındın. Onlar da toplanmış olan (on iki) Öğrenciler’e senin dirilişini artık açıkça duyurdular. Dirilişin vâsıyasıyla[11] bize merhamet eyle.

EKSAPOSTİLARİON.

(Luka 24:36-53)

Ey Kurtarıcı, tabiatında insan olduğunu[12] ispat etmeyi istediğinden ötürü mezardan dirildiğinde yemek yedin ve (Öğrencilerin’in) aralarında durup (insanlara) tövbeyi vâzetmelerini öğrettin. Hemen sonra da semâvî Peder’e yükseldin ve Öğrenciler’e Tesellici’yi[13] göndereceğini vâdettin. Ey yüce Allah, Allah ve insan olan, dirilişine izzet olsun.

Theotokion.

Yaratılışın Yaradanı ve bütün âlemin Allah’ı senin lekesiz kanlarından fânî bir beden aldı, ey tamâmen kutsal Bâkire. Seni doğumdan önce olduğun gibi, doğumdan sonra da (Bâkire) bırakıp, çürümüş olan bütün tabiatı tekrar yeniledi. Bu yüzden hepimiz îmanla şöyle haykırarak seni överiz, ‟Selâm, ey dünyanın Hanımefendisi”.

EOTİNON. 2. Yan Makamda.

Allah’ın insanları için gerçek selâmet olan sen, ey Mesih, dirilişinden sonra Öğrencilerin’e selâmetini bağışladın. Onlar hayâlet gördüklerini sandıkları için koktular. Ancak ellerini ve ayaklarını gösterip canlarındaki telâşı yatıştırdın. Yiyeceklerden yiyerek ve öğretileri hatırlatarak hâlâ inanmayan Öğrenciler’in zihinlerini açtın ki, Kutsal Yazılar’ı anlayabilsinler. Böylece Peder’in vaadini onlara doğrulayıp onları mübârek kılarak ayrıldın ve göğe yükseldin. Bundan dolayı onlarla berâber sana secde ederiz, ya Rab, hamdolsun sana.

EKSAPOSTİLARİON.

(Yuhanna 20:1-10)

(Mecdelli) Meryem, Rab’bi (mezardan) alıp götürdüklerini söylediğinde Simon Petros ve Mesih’in sevdiği öbür Öğrenci mezara koştular. İkisi koşarken içerde yalnızca keten bezlerini serili buldular. Başa sarılmış olan mendil ise keten bezleriyle değildi. Bu yüzden Mesih’i görünceye dek tekrar sâkinleştiler.[14]

Theotokion.

Ey çok merhametli Mesih’im, benim için büyük ve şaşılacak[15] işler yaptın. Çünkü Bâkire kızdan tefsir edilemeyecek şekilde doğdun, Haç’a (gerilmeye) tenezzül ettin, ölüme katlandın, izzetle dirildin ve tabiatımızı ölümden azat ettin. Ey Mesih, izzetine hamdolsun, kuvvetine hamdolsun.

EOTİNON. Ağır Makamda.

İşte, ortalık henüz sabah karanlığında ve ey Meryem, aklın çok kararmış olarak mezarın yanında niçin duruyorsun? Bu halde İsa’nın nereye konulduğunu öğrenmek istiyorsun. Fakat birlikte koşan Öğrenciler’e dikkat et. Onlar nasıl keten bezleri ve mendille dirilişi ispat ettiler ve dirilişi belirten Kutsal Yazı’yı hatırladılar. Onlarla berâber ve onların vâsıtasıyla bizler de îman edip sana, hayat veren Mesih’e, ilâhîler sunarız.

EKSAPOSTİLARİON.

(Yuhanna 20:11-18)

Meryem, mezarın içinde iki Meleği gördüğünde şaşırdı ve Mesih’i tanımayıp bahçıvan sanarak O’na şöyle sordu, ‟Efendi, İsa’mın cesedini nereye koydun?” Çağrısıyla O’nu tanıdığında ise Rab’bi işitti, ‟Bana dokunma. Peder’e gidiyorum. Kardeşlerime söyle”.

Theotokion.

(Kutsal) Üçlü’nün birini, tabiatta ve faâliyette çift olup[16] hipostazda[17] bir olanı, gizemli bir şekilde doğurdun, ey Bâkire. İmdi sana îmânla secde edenlerin, düşmanın (İblis’in) her türlü hîlesinden kurtulmaları için O’na dâima yalvar. Çünkü şimdi hepimiz sana sığınıyoruz, ey Hanımefendi Allahdoğuran.

EOTİNON. 4. Yan Makamda.

Meryem’in gözyaşları boşuna harâretle dökülmedi. Çünkü işte, ey İsa, Meleklerden (dirilişini) öğrenmeye ve senin yüzünü görmeye o lâyık kılındı. Fakat zayıf kadın olduğundan hâlâ dünyevî düşünüyor. Bunun için de sana dokunmaması için (senin tarafından) uzaklaştırılıyor. Ancak senin Öğrencilerine vâiz olarak gönderiliyor ve Peder’in mîrasına senin yükselişini bildirerek onlara müjdeyi veriyor. Meryem’le berâber bizi de senin belirmeni görmeye lâyık kıl, ey Efendi Rab.

EKSAPOSTİLARİON.

(Yuhanna 20:19-31)

Ey Efendi, kapılar kapalıyken içeri girdiğinde Elçiler’e selâmetle üfleyerek onları çok Kutsal Ruh’la doldurdun ve onlara günahları bağlamalarını ve çözmelerini[18] söyledin. Sekiz gün sonra da böğrünü ve ellerini Tomas’a gösterdin. (Biz de şimdi) Tomas’la berâber şöyle haykırıyoruz, ‟Sen Rab ve Allah’sın”.

Theotokion.

Ey Allah’ın Gelini, pek Kutsal Bâkire, Oğlun’un üçüncü gün mezardan dirilişini gördüğünde, O’nun cefâ çektiğini gördüğün zaman Ana olarak çektiğin bütün sıkıntını bir kenara bıraktın ve sevinçle dolarak Öğrencileri’yle berâber O’na hürmet ederek ilâhiler okudun. Bu yüzden şimdi seni Allahdoğuran olarak tanıyanları kurtar.

EOTİNON. 1. Yan Makamda.

Son vakitlerde,[19] haftanın ilk günü akşam olunca dostlarının[20] ortalarında durdun, ey Mesih, ve kapalı kapılardan girişinle ölülerden dirilişini, mûcizeyi mûcizeyle doğruladın.[21] Fakat Öğrenciler’i sevinçle doldurdun, onlara Kutsal Ruh’u verdin, günahları bağışlama yetkisini ihsan eyledin ve Tomas’ı îmansızlığın fırtınasında batmaya terk etmedin. Bu yüzden bize de, ey şefkatli Rab, gerçek bilgiyi[22] ve kabahatlerin bağışlanmasını ihsan eyle.

EKSAPOSTİLARİON.

(Yuhanna 21:1-14)

Eski zamanda (İsa’nın dirilmesinden sonra) Taberiye denizinde balık tutmak için Zebedi’nin evlâtlarıyla berâber, Natanael, Simon Petros, iki tane başka Öğrenci ve Tomas bulunuyorlardı. Onlar Mesih’in buyruğuyla teknenin sağ yanına ağı atıp birçok balık tuttular. Petros İsa’yı tanıdığında O’na doğru yüzdü. (İsa dirildikten sonra) Onlara üçüncü defa görünüp ekmek ve kömür ateşi üzerinde balık gösterdi (sundu).

Theotokion.

Ey Bâkire, sana ilâhîler okuyanlar ve seni arzuyla mübârek sayanlar için üçüncü gün mezardan dirilen Rab’be harâretle yalvar. Çünkü hepimizin kurtuluş sığınağı ve O’nun nezdindeki aracısısın. Zîra bizler senin mîrasın ve sana yakaranlarız, ey Allahdoğuran, hepimiz senin yardımını gözlüyoruz.

EOTİNON. 2. Yan Makamda.

Ey Mesih, ölüler diyârına inişinden ve ölülerden dirilişinden sonra, ayrılığından dolayı doğal olarak kederli olan Öğrenciler, işlerine döndüler ve tekrar tekneler ve ağlarla uğraştılar, fakat bir şey tutamadılar. Ancak sen, ey Kurtarıcı, herkesin Efendisi olduğun için (onlara) göründün ve teknenin sağ yanına ağları atmalarını buyurdun. Ve sözün hemen eylem oldu ve (tutmuş oldukları) balıklar pek çok olup gizemli bir sofrayı karada hazır buldular. Öğrencilerin’in o zaman katılmış oldukları bu sofraya, bizi de şimdi mânen nâil olmaya lâyık kıl, ey insansever Rab.

EKSAPOSTİLARİON.

(Yuhanna 21:15-25)

İlâhî dirilişinden sonra Rab, Petros’a üç defa, ‟Beni seviyor musun?” diye sorup kendi koyunlarının baş çobanı olarak tevcih ediyor. O da İsa’nın sevdiği Öğrenci’nin kendilerini izlediğini görünce Efendi’ye şöyle sordu, ‟Ya bu ne olacak?” Rab da ona dedi, ‟Ben gelinceye dek onun yaşamasını istiyorsam, bundan sana ne, ey dost Petros?”

Theotokion.

Ey ne korkunç sır! Ey ne şaşılacak[23] mûcize! Ölüm vâsıtasıyla ölüm tamâmen mahvoldu. Ey Kelâm, dirilişini ve seni paklıkla insan olarak doğuran Allahdoğuran’ı kim anmayacak ve secde etmeyecek? Onun (Anan’ın) şefâatleriyle herkesi cehennemden kurtar.

EOTİNON. 4. Yan Makamda.

Ey Kurtarıcı, dirilişinden sonra kendini Öğrencilerine göstererek Simon’a sana olan sevgisinin karşılığında koyunlarının çobanlığını, (onları) güderken ihtimam etmesini isteyip verdin. Bunun için ona şöyle dedin, ‟Ey Petros, beni seviyorsan, kuzularımı güt, koyunlarımı güt”. O ise hemen şefkatle sevgisini göstererek diğer Öğrenci hakkında sordu. Bu iki Öğrenci’nin şefâatleriyle, ey Mesih, perîşan eden kurtlardan sürünü koru.[24]

[1] Mezmur 99:9.

[2] Mezmur 99:5.

[3] Matta 28:6.

[4] Ölümünden üç gün sonra dirilen, (Matta 16:21, Pavlos’un Korintoslular’a Birinci Mektubu 15:4).

[5] Titos 1:2.

[6] Yuhanna 15:14-15.

[7] Büyük bir taşla mühürlenmiş mezarda defnedilmiş bulunan İsa Mesih’in cesedine hoş kokulu yağ sürmeyi arzuladılar.

[8] 1. Târihler 29:11.

[9] Yuhanna 14:6.

[10] Yuhanna 14:6.

[11] Dirilişinin lütfu ve kuvvetiyle bize merhamet eyle.

[12] İlâhî tabiatının yanında aynı zamanda insânî tabiata da sâhip olduğunu göstermek için.