Noel’in İlâhîleri
İsa Mesih’in Doğumunun[1] (Noel’in)
Seher Vaktinde Okunan İlâhîlerden
Apolitikion. 4. Makamda.
Doğumun, ey Mesih Allah’ımız, dünyâya bilgi nurunu getirdi. Çünkü yıldızlara tapanlar,[2] doğumunla, yıldız vâsıtasıyla, doğruluk Güneşi[3] olan sana tapmayı ve senin yücelerden doğan Güneş[4] olduğunu bilmeyi öğrendiler. Ya Rab, sana hamdolsun.
Yortu Öncesine Mahsus Kontakion.
- Makamda.
Bâkire bugün, ezelî Kelâm’ı tâbir edilemeyen bir şekilde doğurmak için mağaraya geliyor. Ey dünya, işitip raks et, küçük bir çocuk olarak belirmek isteyen ezelî Allah’a, Melekler ve Çobanlarla berâber hamdet.
Kontakion. 3. Makamda.
Bâkire bugün, tabiatüstü olanı doğuruyor ve yeryüzü, erişilmez olana mağarayı sunuyor. Melekler Çobanlarla birlikte hamdediyor. Yıldızbilimciler de yıldızla birlikte yol alıyor. Çünkü ezelî Allah, bizim için küçük bir çocuk olarak doğdu.
‟Katavasieˮ İlâhîleri
- Kasîde. 1. Makamda.
Mesih doğuyor; O’nu yüceltin! Mesih göklerden iniyor; O’nu karşılayın! Mesih yeryüzünde (belirdi); (Dünyevîlerden semâvîlere doğru) yükselin! Ey bütün dünya, Rab’be ezgiler söyleyin,[5] ve ey halklar, sevinçle ilâhîler okuyun, çünkü O yüceldi![6]
- Kasîde.
Çağlardan önce (ezelde) değişmeden Peder’den doğmuş olan Oğul’a, son günlerde tohumsuz bir şekilde Bâkire’den beden almış olan Mesih Allah’a haykıralım, ‟Kutsalsın, ey gücümüzü yükselten Rabˮ.[7]
- Kasîde.
İşay’ın kütüğünden çıkmış filiz ve dalında açmış çiçek gibi,[8] ey Mesih, Bâkire’den filizlendin. Herkesçe övülen cisimsiz Allah olduğun halde geldin ve ormanın gölgelediği dağ gibi,[9] erkek bilmeyenden beden aldın. Ya Rab, gücüne hamdolsun.
- Kasîde.
Selâmet Allah’ı ve merhamet Peder’i olduğun için bizlere selâmet bağışlayanı, büyük irâdenin Habercisini gönderdin.[10] Bu yüzden Allah bilgisi rehberliğinde geceden (seherden önce) uyanarak,[11] seni yüceltiriz, ey insansever.
- Kasîde.
Deniz canavarı, daha önce yuttuğu şekilde, Yunus’u bir cenin gibi karnından kustu.[12] Kelâm ise, Bâkire’nin içinde kalıp ondan beden aldıktan sonra rahminden geçip onu bozulmaktan korudu. (Kelâm’ın) kendisi değişime uğramadığı gibi, O’nu doğurmuş olanı da zarardan korudu.[13]
- Kasîde.
Bir arada dindarlıkla yetiştirilmiş olan Gençler, Allah tanımaz (fâsık) buyruğu hiçe sayarak ateş tehdîdinden korkmadılar; ancak alevlerin ortasında durup ilâhî okudular, ‟Mübâreksin, ey ataların Allah’ıˮ.[14]
- Kasîde.
Serinlik veren fırın, tabiatüstü bir mûcizenin (İsa Mesih’in doğuşunun) işâretiydi; çünkü içine aldığı gençleri yakmadı. Aynı şekilde Ulûhiyetin ateşi de, içine indiği Bâkire’nin rahmini yakmadı. Bu yüzden ilâhîler terennüm edelim, ‟Bütün yaratılış Rab’bi övsün ve bütün çağlar boyunca O’nu ziyâdesiyle yüceltsinˮ.[15]
- Kasîde.
Ey canım, yücelerdeki ordulardan daha îtibarlı ve daha izzetli olanı (Bâkire’yi) yücelt.
Anlaşılmaz ve şaşılacak bir sır görüyorum: Mağarayı gökyüzü, Bâkire’yi Ηeruvimli taht,[16] yemliği ise ilâhîlerle yücelttiğimiz ve hiçbir mekâna sığmayan Mesih Allah’ın yatırıldığı yer olarak (görüyorum).
- Makamda. Exapostilarion İlâhîsi
Kurtarıcımız, doğudan gelen Güneş,[17] bizi yücelerden ziyâret etti ve (önceleri) karanlıkta ve gölgede olan bizler gerçeği bulduk. Çünkü Rab, Bâkireden doğdu. (üç kez)
Övgü İlâhîleri
- Makamda (Yeruşalimli Andreas)
Sevinin ey doğru kişiler! Sevinçle coşun ey gökler! Sevinçle sıçrayın ey dağlar; çünkü Mesih doğdu! Bâkire, Kerubimlerin tahtı[18] gibi oldu. Beden almış Allah olan Kelâm’ı[19] bağrında taşıyor. Çobanlar doğmuş Olan’ı yüceltiyor. Yıldızbilimciler Efendiye armağanlar sunuyor. Melekler O’na övgüler sunarak şöyle diyor, “Αnlaşılamaz olan ya Rab, hamdolsun sana”!
Peder rızâ gösterdi. Kelâm beden aldı. Bâkire, insan olmuş Allah’ı doğurdu. Yıldız, (sevindirici haberi) îlân ediyor. Çobanlar secde ediyor, Yıldızbilimciler hayret ediyor ve yaratılış sevinçle coşuyor.
Kurtarıcıyı doğurmuş, ey Bâkire Allahdoğuran, Havva’nın ilk lânetini tersine çevirdin. Çünkü Peder’i hoşnut eden Kelâm’ın Anası oldun ve beden almış Allah olan Kelâm’ı kucağında taşıdın. Araştırılamayan bu sırrı, hepimiz yalnız îmanla yüceltir ve seninle birlikte haykırırız, şöyle diyerek, ‟Tefsir edilemeyen ya Rab, hamdolsun sana”.
Gelin, Kurtarıcı’nın Anası’na, doğumdan sonra bâkire kalmış olana, ilâhîler sunalım, “Selâm, ey Kral Allah’ın canlı şehri! Ki orada Mesih ikamet edip kurtuluşu gerçekleştirdi”. Cebrâil’le birlikte sana ilâhîler sunar, çobanlarla birlikte seni yücelterek şöyle deriz, “Ey Allahdoğuran, senden beden almış olana şefâat eyle ki, bizi kurtarsın”.
- Yan Makamda (Germanos)
Yeryüzüne gelişinin zamanında, Roma dünyasında ilk nüfus sayımı yapıldı.[20] Sen de o zaman senin doğuşuna îman eden insanların ismini kaydetmeyi[21] tasarladın. Bu yüzden Sezar tarafından böyle bir emir verildi, çünkü böylece senin ebedî krallığının ezelî olduğu tecellî edildi. Ancak biz sana, canlarımızın Allah’ı ve Kurtarıcısına, vergimizi paradan ziyâde, Ortodoks ilâhiyatının zenginliğiyle sunuyoruz.
- Makamda (Keşiş Yuhanna)
Bugün Mesih, Beytlehem’de Bâkire’den doğuyor. Bügün ezelî olan başlangıca sâhip oluyor[22] ve Kelâm beden alıyor. Göğün güçleri (melekleri) sevinçten coşuyor, yeryüzü de insanlarla birlikte seviniyor. Yıldızbilimciler (Rab’be) armağanlar sunuyor; çobanlar mûcizeyi duyuruyor ve biz ise durmaksızın haykırıyoruz, “Εn yücelerde Allah’a izzet, ve yeryüzünde selâmet, insanlarda hoşnutluk”[23] olsun.
[1] Matta 1:18-25, Luka 2:1-7.
[2] Yıldızbilimciler.
[3] Malaki 4:2.
[4] Luka 1:78.
[5] Mezmur 96:1.
[6] Mısır’dan Çıkış 15:1.
[7] 1. Samuel 2:1.
[8] Yeşaya 11:1. Yesse’nin soyundan Bâkire Meryem dünyâya gelmiş, ondan da İsa Mesih doğmuştur.
[9] Habakkuk 3:3. Eski Ahit’in Ortodoks Kilisesi’nde mûteber olan “Septuaginta” (Yetmişler’in) tercümesine göre, İlâhî yazarı burada, ‟ormanın gölgelediği dağˮ olarak Bâkire Meryem’i görmektedir. Çünkü dağdaki orman nasıl insan tarafından dikilmeden büyüyorsa, aynı şekilde Bâkire Meryem de erkek bilmeden İsa Mesih’e hâmile kalıp O’nu dünyâya getirmiştir.
[10] Yeşaya 9:6. Yetmişler’in tercümesine göre.
[11] Yeşaya 26:9. Kezâ, Yetmişler’in tercümesine göre.
[12] Yunus 1:17, 2:10. İlâhî yazarı, ‟deniz canavarıˮ olarak adlandırdığı koca balığının karnında, Peygamber Yunus’un bulunmasını, İsa Mesih’in Bâkire Meryem’in rahmine düşmesine, koca balığın Peygamber Yunus’u kusmasını ise İsa Mesih’in doğmasına benzetmektedir.
[13] İsa Mesih, Kutsal Anası’nın bekâretini bozulmadan muhâfaza etmiştir. Hristiyan îtikadına göre, Bâkire Meryem doğumdan önce, doğum esnâsında ve doğumdan sonra dâima bekâretini koruyarak, İsa Mesih’ten sonra başka doğum yapmamıştır.
[14] Bâbil’de esir olan üç dindar Yahûdi genç, Kral Nebukadnessar’ın dikmiş olduğu altın heykele tapmadılar ve Yaradan’ı inkâr etmediler. Böylece ateşte yakılma cezâsını korkusuzca hiçe sayarak kızgın fırına atıldılar ve orada Allah’a hamdettiler (Daniel 3:1-30).
[15] Azarya’nın Duâsı ve Üç Aziz Genç Adamın Ezgisi (Deuterokanonik) 1:35.
[16] 2. Krallar 19:15, 1. Târihler 13:6, Mezmur 80:1, 99:1, Yeşaya 37:16.
[17] Zekeriya 3:8, 6:12. Ortodoks Kilisesi’nde mûteber olan “Septuaginta” (Yetmişler’in) tercümesine göre “İşte ismi Doğu olan
adam”. Buna göre “Doğu” kelimesi yeryüzüne gelip insan olan İsa Mesih’e işâret etmektedir. Ayrıca Malaki 4:2, Luka 1:78-79.
[18] 2. Krallar 19:15, 1. Târihler 13:6, Mezmur 80:1, 99:1, Yeşaya 37:16.
[19] ‟… ve Kelâm Allah idi” (Yuhanna 1:1)
[20] Luka 2:1.
[21] Hayat kitabına kaydetmeyi, Pavlos’un Filipililer’e Mektubu 4:3, Vahiy 3:5, 13:8, 20:15.
[22] İsa Mesih’in, ilâhî tabiatının yanında, belirli bir tarihte Bâkire Meryem’den beden alarak yeryüzüne insan olarak teşrif etmesiyle.
[23] Luka 2:14.