Moni Moundon
Moni Moundon, bir tarihi manastır binaları bütünü olup Agios İoannis Prodromos’a atfedilmiştir. Amani Belediyesi sınırları içerisinde Dieucha köyüne yakın bir yerdedir. Manastırın kuruluşunun Bizanslılar dönemine kadar uzandığı tahmin edilmekle birlikte 16. yüzyıla ait belgelerde de adı geçmektedir.
Manastır, Osmanlı egemenliğinde olunan dönemin sonralarına doğru büyük bir gelişme göstermiş ve Chıos en önemli dinsel kurumları arasında yer almıştır.
Manastırın mabedinin otantik duvar resimleri ve bugün için harabe haline gelmiş olan binasının içindeki boğucu atmosfer dikkat çekicidir. Merkez kilise, küçük kiliseler, inziva hücreleri, yemek masası ve kubbeli giriş kapısı manastır binalarını meydana getirmektedir.
Manastırın bilinen hikayesi, keşiş İeromonachos İakovos Lagkadiotis tarafından restore edildiği tarih olan 1574 yılında başlar. Nea Moni’den sonra en önemli manastırlardan biriydi. Özellikle duvar resimlerine ilgi duyan elit tabakadan gelen Sakız Adalılar bu manastıra yerleşmiş ve manastır hayatını sürdürmüş ve manastır, Osmanlı egemenliğinin son bulduğu tarihe kadar önemli bir dini kurum olarak gelişmiştir.
İ.S. 1462 yılına ait deri ciltli kitapları olan çok önemli bir kütüphanesi bulunmakta idi ki muhtemelen bu Osia Matrona Chiopolitis tarafından miras bırakılmıştı. Manastıra ait kitaplardan öğrendiğimiz kadarıyla Sakız Adalı rahiplerden biri olan Manouil Kalaronis tarafından 1629 yılında Merkez kilisenin süslemeleri yapılmıştır. Ressam, yeterli para bulunamadığı için çalışmalarını tamamlayamamıştır.
Neofilis Paradeisis tarafından 1622 yılında yeniden duvar resimlerinin yapılmasına yönelik çabalar, başarısızlıkla sonuçlanır. Merkez kilisesinin duvar resimlerinin yapılmasını 1730 yılında Kataraktili ressam Konstantinos üstlenir. Ne yazık ki tüm duvar resimleri 1881 yılı depreminde tahrip olurlar. Günümüze kadar gelen duvar resimleri, merkez kilisenin kapısının iç kısmında yer alan yazıtta göründüğü üzere adı bilinmeyen bir ressam tarafından yapılmıştır.
Özellikle mabedin güney duvarının alt kısmında var olan bir duvar resminin üzerindeki “Gerçek keşişin yaşamı” adlı yazı oldukça ilgi çekicidir. Çarmıha gerilmiş keşiş ahiret resmiyle, sol tarafta ve iki farklı seviyede dünya ve ölümle çerçeve içine alınmıştır. Tüm bu görsel bütünlük yoğun bir halk tarzı içermektedir. Manastır, 1822 yılında Osmanlılar tarafından tahrip edilmiş ve daha sonra restore edilmiştir.
